อาการปวดเข่าเป็นปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย โดยเฉพาะในผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีกิจกรรมที่ต้องใช้ข้อเข่ามาก แม้ว่าในบางกรณีการผ่าตัดอาจเป็นทางเลือกที่จำเป็น แต่มีวิธีการรักษาแบบไม่ผ่าตัดหลายวิธีที่สามารถช่วยบรรเทาอาการและปรับปรุงคุณภาพชีวิตได้ สาเหตุทั่วไปของอาการปวดเข่า
โรคข้อเข่าเสื่อม - เกิดจากการสึกหรอของกระดูกอ่อนที่ปกคลุมข้อต่อ การบาดเจ็บ - เช่น การฉีกขาดของเอ็นกล้ามเนื้อ เอ็นข้อเข่า หรือเอ็นไขว้ โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ - ภาวะที่ระบบภูมิคุ้มกันโจมตีเยื่อบุข้อต่อ โรคเก๊าท์ - การสะสมของกรดยูริกในข้อต่อ การใช้งานมากเกินไป - จากการออกกำลังกายหรือกิจกรรมที่ทำซ้ำๆ
หากปล่อยไว้นาน อาการจะเรื้อรังจนส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน การรักษาเบื้องต้น เช่น การพักเท้า ประคบร้อนสลับเย็น ยืดพังผืดและน่อง และเปลี่ยนรองเท้าให้เหมาะสมสามารถช่วยได้ นอกจากนี้ยังมีวิธีการทางกายภาพบำบัด เช่น คลื่นกระแทก (Shockwave therapy) ที่ช่วยลดการอักเสบและกระตุ้นการซ่อมแซมของเนื้อเยื่อ
วิธีการรักษาแบบไม่ผ่าตัด
1. การพักและหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้ปวด
พักการใช้งานข้อเข่าที่มากเกินไป หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้อาการแย่ลง เช่น การวิ่ง การกระโดด สลับกิจกรรมที่ใช้แรงกดทับเข่ามากกับกิจกรรมที่ใช้แรงกดทับน้อย
2. การประคบร้อนและเย็น
การประคบเย็น - ช่วยลดการอักเสบและบวม โดยเฉพาะหลังจากกิจกรรมที่ทำให้ปวด ควรประคบ 15-20 นาที ทุก 4-6 ชั่วโมง
การประคบร้อน - ช่วยคลายกล้ามเนื้อและเพิ่มการไหลเวียนเลือด เหมาะสำหรับอาการปวดเรื้อรัง
3. การใช้ยา
ยาแก้ปวดที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) - เช่น ไอบูโพรเฟน นาโพรเซน ช่วยลดการอักเสบและบรรเทาอาการปวด ยาพาราเซตามอล - ช่วยบรรเทาอาการปวดแต่ไม่ช่วยลดการอักเสบ ครีมหรือเจลทาเฉพาะที่ - ช่วยบรรเทาอาการปวดโดยไม่ต้องกินยา การฉีดคอร์ติโคสเตียรอยด์ - ช่วยลดการอักเสบอย่างรวดเร็ว การฉีดน้ำหล่อลื่นข้อเทียม (Viscosupplementation) - การฉีดสารไฮยาลูโรนิกแอซิดเพื่อเพิ่มความหล่อลื่นในข้อเข่า
4. กายภาพบำบัด
การทำกายภาพบำบัดช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า เพิ่มความยืดหยุ่นและช่วงการเคลื่อนไหวของข้อเข่า ปรับปรุงการทรงตัวและการเดิน ท่าบริหารที่เป็นประโยชน์ เช่น:
5. เครื่องพยุงและอุปกรณ์ช่วย
6. การควบคุมน้ำหนัก
การลดน้ำหนักช่วยลดแรงกดทับบนข้อเข่าได้อย่างมาก การลดน้ำหนักเพียง 5 กิโลกรัมสามารถลดแรงกดทับบนเข่าได้ถึง 20 กิโลกรัม ควบคุมอาหารและออกกำลังกายแบบที่เหมาะสมกับผู้มีปัญหาเข่า
7. การออกกำลังกายที่เหมาะสม
8. การแพทย์ทางเลือก
9. การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต
หลีกเลี่ยงการนั่งพับเข่าเป็นเวลานาน ใช้เก้าอี้ที่มีความสูงเหมาะสม หลีกเลี่ยงการนั่งยองๆ หรือนั่งขัดสมาธิเป็นเวลานาน สวมรองเท้าที่ให้การรองรับที่ดีและเหมาะสมกับกิจกรรม* ปวดเข่ารุนแรงที่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน มีอาการบวม แดง ร้อนบริเวณเข่า ไม่สามารถลงน้ำหนักที่ขาได้ เข่าติดหรือไม่สามารถเหยียดตรงได้ อาการไม่ดีขึ้นหลังจากใช้วิธีการรักษาด้วยตนเองเป็นเวลา 2-3 สัปดาห์